Collegereeks

Collegereeks: Bestaat Limburgse identiteit?

Start: Woensdag 24 oktober, 16h00 - 18h00 • Karl Dittrichzaal, Student Services Center, Bonnefantenstraat 2 Maastricht

"Hebben die 1.122.701 inwoners, van wie het grootste deel tussen de 20 en de 65 jaar oud is, iets gemeenschappelijks? Iets wat ze afzondert van Nederlanders, van Brabanders, van katholieken?", aldus het commentaar van Marita Mathijssen op de grote winst van de PVV in Limburg bij verkiezingen in 2010 en 2011. Limburgers pretenderen precies uit te kunnen leggen wat het eigene is aan hun dialect, of waarom hun feesten hun streek uniek maken. Veel van wat als uniek wordt ervaren treft men echter elders ook aan: zo spreekt men niet alleen in Limburg dialect en wordt er boven de grote rivieren bijvoorbeeld ook carnaval gevierd. Mensen bepalen in feite zelf wat "uniek is voor hun gemeenschap".

In deze reeks,georganiseerd in het kader van het lustrum van het WRF, nemen drie sprekers het begrip Limburgse identiteit antropologisch, taalkundig en letterkundig onder de loep.
 

De afzonderlijke colleges:
 

1. Limburgse identiteit, een constructie

(drs. Kitty Janssen /24 okt 2012)
Limburgers staan te boek als Bourgondiërs die graag van het leven genieten en houden van tradities. Wanneer je in de geschiedenis duikt blijkt echter al snel dat dit beeld een constructie is. Veel tradities zijn van recente datum. Daarbij grijpt men heel graag terug naar gebeurtenissen in een ver verleden. Hierdoor lijkt het alsof bepaalde gebruiken en gewoonten eeuwenoud zijn. Carnaval vieren is zo’n traditie. Volgens de meeste inwoners van Limburg hoort carnaval onlosmakelijk bij deze provincie. Men vergeet daarbij dat vóór 1950 slechts in een aantal grotere plaatsen carnaval werd gevierd en het pas daarna gemeengoed werd. De term ‘Bourgondisch’ verwijst naar ‘zwierig, uitgelaten, uitbundig’. Men associeert hiermee het ‘rijke en uitgebreide tafelen’. In een aantal (reis)verhalen door niet-Limburgers geschreven wordt gesproken over grote hoeveelheden voedsel en drank die worden genuttigd bij speciale gelegenheden. De rol van reclame campagnes van bierbrouwers en VVV mogen in dezen ook niet worden onderschat. Zij promoten Limburg als de provincie waar je van het prachtige heuvellandschap kunt genieten, lekker kunt eten en de mensen nog authentieke feesten vieren.

2. Identiteit: tussen verzinsel en creatie

(drs. Ben van Melick / 31 okt 2012)
‘Limburg’ is een onderscheidend kenmerk niet alleen voor autochtonen uit deze provincie. Jan Tromp, de Volkskrant, karakteriseerde recentelijk het verschil tussen de ministers Verhagen en Hillen met de adjectieven ‘Limburger’ en ‘calvinist’; alleen het laatste krijgt enige uitwerking, het eerste spreekt voor zichzelf blijkbaar. De vraag of Limburg en de Limburgers anders zijn, een eigen identiteit hebben, is op 1000 en 1 manieren beantwoord. Wetenschap, journalistiek, kunst, industrie en reclame formuleren hun eigen antwoorden, maken hun eigen verhalen. Identiteit lijkt een ‘talig’ probleem. Van Melick geeft een eigenzinnig overzicht en reconstrueert het verhaal van een Limburgse literaire identiteit.

 

3. Bestaat de Limburgse identiteit wel? Over de vele facetten van constructie van identiteit door taal.

(Prof. Dr. Leonie Cornips / 14 nov 2012)
In het politieke en publieke debat vindt weinig reflectie plaats op het begrip identiteit. Toch wordt er in de huidige discussie over bijvoorbeeld Nederland als ‘immigratieland’ maar al te vaak een beroep gedaan op ‘de Nederlandse identiteit’ als iets vanzelfsprekends. Zo lijkt ook de Limburgse identiteit vanzelfsprekend. Echter, wat die Limburgse identiteit precies inhoudt kan in de praktijk nauwelijks bevredigend worden ingevuld: heeft iemand de Limburgse identiteit als hij of zij dialect spreekt, in Limburg geboren is, graag carnaval viert? Wat zeker is in Limburg is het gevoel van eenheid in verscheidenheid. We spreken allemaal anders maar in vergelijking met ‘Holland’ toch veel van hetzelfde. Het college laat zien hoe constructie van zoiets als een Limburgse identiteit door dialect en taal een complex gegeven is.